శ్రీ హయగ్రీవ స్తోత్రం

1::జ్ఞానానన్దమయం దేవం నిర్మలస్ఫటికాకృతిం
ఆధారం సర్వవిద్యానాం హయగ్రీవ ముపాస్మహే  

2::స్వతస్సిద్ధం శుద్ధస్ఫటికమణిభూ భృత్ప్రతిభటం
సుధాసధ్రీచీభి ర్ద్యుతిభి రవదాతత్రిభువనం
అనంతై స్త్రయ్యంతై రనువిహిత హేషాహలహలం
హతాశేషావద్యం హయవదన మీడేమహి మహః  

3::సమాహార స్సామ్నాం ప్రతిపదమృచాం ధామ యజుషాం
లయః ప్రత్యూహానాం లహరివితతి ర్బోధజలధేః
కథాదర్పక్షుభ్య త్కథకకులకోలాహలభవం
హర త్వంతర్ధ్వాన్తం హయవదనహేషాహలహలః  

4::ప్రాచీ సన్ధ్యా కాచి దన్తర్నిశాయాః ప్రజ్ఞాదృష్టే రఞ్జనశ్రీ రపూర్వా
వక్త్రీ వేదాన్ భాతు మే వాజివక్త్రా వాగీశాఖ్యా వాసుదేవస్య మూర్తిః  

5::విశుద్ధవిజ్ఞానఘనస్వరూపం విజ్ఞానవిశ్రాణనబద్ధదీక్షం
దయానిధిం దేహభృతాం శరణ్యం దేవం హయగ్రీవ మహం ప్రపద్యే  

6::అపౌరుషేయైరపి వాక్ప్రపంచై రద్యాపి తే భూతి మదృష్టపారాం
స్తువ న్నహం ముగ్ధ ఇతి త్వయైవ కారుణ్యతో నాథ కటాక్షణీయః  

7::దాక్షిణ్యరమ్యా గిరిశస్య మూర్తి ర్దేవీ సరోజాసనధర్మపత్నీ
వ్యాసాదయోఽ పి వ్యపదేశ్యవాచ స్స్ఫురన్తి సర్వే తవ శక్తిలేశైః  

8::మనోఽభవిష్య న్నియతం విరించో వాచాం నిధే ర్వంచితభాగధేయః
దైత్యాపనీతాన్ దయయైన భూయో ప్యధ్యాపయిష్యో నిగమా న్నచేత్త్వమ్  

9::వితర్కడోలాం వ్యవధూయ సత్త్వే
బృహస్పతిం వర్తయసే యత స్త్వం
తేనైవ దేవ! త్రిదేశేశ్వరాణా
మస్పృష్టడోలాయిత మాధిరాజ్యమ్  

10::అగ్నౌ సమిద్ధార్చిషి సప్తతన్తో 
రాతస్థివాన్మంత్రమయం శరీరం
అఖణ్డసారై ర్హవిషాం ప్రదానై 
రాప్యాయనం వ్యోమసదాం విధత్సే  

11::యన్మూల మీదృ క్ప్రతిభాతత్త్వం
యా మూల మామ్నాయమహాద్రుమాణాం
తత్త్వేన జానంతి విశుద్ధసత్త్వా 
స్త్వా మక్షరా మక్షరమాతృకాంతే  

12::అవ్యాకృతా ద్వ్యాకృతవానసి త్వం
నామాని రూపాణి చ యాని పూర్వం
శంసన్తి తేషాం చరమాం ప్రతిష్ఠాం
వాగీశ్వర త్వాం త్వదుపజ్ఞవాచః  

13::ముగ్ధేన్దునిష్యన్దవిలోభనీయాం
మూర్తిం తవానన్దసుధాప్రసూతిం
విపశ్చిత శ్చేతసి భావయన్తో
వేలాముదారామివ దుగ్ధ సిన్ధోః  

14::మనోగతం పశ్యతి య స్సదా త్వాం
మనీషిణాం మానసరాజహంసం
స్వయంపురోభావవివాదభాజః
కింకుర్వతే తస్య గిరో యథార్హమ్  

15::అపి క్షణార్ధం కలయన్తి యే త్వా
మాప్లావయన్తం విశదై ర్మయూఖైః
వాచాం ప్రవాహై రనివారితై స్తే
మందాకినీం మన్దయితుం క్షమన్తే  

16::స్వామి న్భవద్ద్యానసుధాభిషేకా
ద్వహన్తి ధన్యాః పులకానుబన్దం
అలక్షితే క్వాపి నిరూఢ మూల  
మంగ్వేష్వి వానన్దథుమఙ్కురన్తమ్  

17::స్వామి న్ప్రతీచా హృదయేన ధన్యా  
స్త్వద్ధ్యానచన్ద్రోదయవర్ధమానం
అమాన్త మానన్దపయోధిమన్తః
పయోభి రక్ష్ణాం పరివాహయన్తి 

18::స్వైరానుభావాస్ త్వదధీనభావా 
స్సమృద్ధవీర్యా స్త్వదనుగ్రహేణ
విపశ్చితోనాథ! తరన్తి మాయాం
వైహారికీం మోహనపిఞ్ఛికాం తే  

19::ప్రాఙ్నిర్మితానాం తపసాం విపాకా
త్ప్రత్యగ్రనిశ్శ్రేయససమ్బదో మే
సమేధిషీరం స్తవ పాదపద్మే
సఙ్కల్పచిన్తామణయః ప్రణామాః  

20::విలుప్తమూర్ధన్యలిపిక్రమాణా
సురేన్ద్రచూడాపదలాలితానాం
త్వదంఘ్రి రాజీవరజఃకణానాం
భూయా న్ప్రసాదో మయి నాథ భూయాత్  

21::పరిస్ఫురన్నూపురచిత్రభాను 
ప్రకాశనిర్ధూతతమోనుషంగా
పదద్వయీం తే పరిచిన్మహేఽన్తః
ప్రబోధరాజీవవిభాతసన్ధ్యామ్  

22::త్వత్కిఙ్కరాలంకరణోచితానాం
త్వయైవ కల్పాన్తరపాలితానాం
మంజుప్రణాదం మణినూపురం తే
మంజూషికాం వేదగిరాం ప్రతీమః  

23::సంచిన్తయామి ప్రతిభాదశాస్థా  
న్సన్ధుక్షయన్తం సమయప్రదీపాన్
విజ్ఞానకల్పద్రుమపల్లవాభం
వ్యాఖ్యానముద్రామధురం కరం తే  

24::చిత్తే కరోమి స్ఫురితా క్షమాలాం
సవ్యేతరం నాథ! కరం త్వదీయం
జ్ఞానామృతోదంచనలాలసానాం
లీలాఘటీయన్త్రమివాఽఽశ్రితానామ్ 

25::ప్రబోధసిన్ధో రరుణైః ప్రకాశైః
ప్రవాళసఙ్ఘాతమివోద్వహన్తం
విభావయే దేవ! సపుస్తకం తే
వామం కరం దక్షిణ మాశ్రితానామ్  

26::తమాం సిభిత్త్వావిశదై ర్మయూఖై  
స్సమ్ప్రీణయ న్తం విదుష శ్చకోరాన్
నిశామయే త్వాం నవపుణ్డరీకే
శరద్ఘనేచన్ద్రమివ స్ఫురన్తమ్  

27::దిశన్తు మే దేవ సదా త్వదీయా
దయాతరంగానుచరాః కటాక్షాః
శ్రోత్రేషు పుంసా మమృతంక్షర న్తీం
సరస్వతీం సంశ్రితకామధేనుమ్ 

28::విశేషవిత్పారిషదేషు నాథ!
విదగ్ధగోష్ఠీ సమరాంగణేషు
జిగీషతో మే కవితార్కికేంద్రాన్
జిహ్వాగ్రసింహాసన మభ్యుపేయాః 

29::త్వాం చిన్తయన్ త్వన్మయతాం ప్రపన్న  
స్త్వా ముద్గృణన్ శబ్దమయేన ధామ్నా
స్వామి న్సమాజేషు సమేధిషీయ
స్వచ్ఛన్దవాదాహవబద్ధశూరః 

30::నానావిధానా మగతిః కలానాం
న చాపి తీర్థేషు కృతావతారః
ధ్రువం తవాఽనాధ పరిగ్రహాయాః
నవ నవం పాత్ర మిదం దయాయాః  

31::అకమ్పనీయాన్యపనీతిభేదై  
రలంకృషీరన్ హృదయం మదీయమ్
శంకా కళంకా పగమోజ్జ్వలాని
తత్త్వాని సమ్యంచి తవ ప్రసాదాత్  

32::వ్యాఖ్యాముద్రాం కరసరసిజైః-పుస్తకం శంఖచక్రే  
భిభ్రద్భిన్న స్ఫటికరుచిరే పుణ్డరీకే నిషణ్ణః
అమ్లానశ్రీ రమృతవిశదై రంశుభిః ప్లావయన్మా
మావిర్భూయా దనఘమహిమామానసే వాగధీశః  

33::వాగర్థసిద్ధిహేతోఃపఠత హయగ్రీవసంస్తుతిం భక్త్యా
కవితార్కికకేసరిణా వేఙ్కటనాథేన విరచితా మేతామ్